Baltaş NUDGE Koleksiyonundan bazı seçkiler.
Yolda biten sigaranın izmariti, genelde mazgala atılıyor. Ancak mazgallar yağmur suyunun kanalizasyona ulaşması amacıyla yapıldığı için, buraya atılan izmaritler tıkanma ve taşma gibi sorunlara neden oluyor. Mazgala benzer yapıdaki bu izmarit toplama alanı, alışkanlığa dönüşmüş bu çöp atma davranışını nudge’layarak bu kez izmaritlerin zararsız bir şekilde birikmesini sağlıyor.
Dünyanın yaklaşık yüzde 70’i sudan oluşuyor, fakat nüfus artışı ve küresel ısınma gibi sebeplerle dünya üzerindeki tatlı su kaynakları hızla tükeniyor. Suyun bilinçli tüketimi hepimizin sorumluluğunda ve bu nudge, kullanılabilir kaynaklarda karşı karşıya kaldığımız susuzluk riskini somut şekilde ortaya koyuyor.
Sigara kullanıcılarının sıklıkla izmaritlerini yere attıkları biliniyor. Bunun önüne geçmek için tasarlanan bu nudge, işlevi bittiği için çöp haline gelen ve kişinin bir an önce kurtulmak istediği izmarite yeni bir kullanım alanı sunuyor. İlgi çekici bir anket üzerinden izmaritin bu kez oy kullanma aracına dönüştürüldüğü nudge ile yere çöp atma davranışının azaltılması amaçlanıyor.
Duyu organlarımız bizi yanıltarak özellikle güvenlik algımızı etkiliyor. Yaya geçitlerine yaklaşan araçların yavaşlamasının beklendiği bu yola, bunu talep eden bir yazı koymak beklenen etkiyi yaratmayabilirdi. Bunun yerine beynin kaçışının olmadığı bir algı yanılsaması ile bedenin otomatik bir tepki olarak frene basmasının sağlanması, işe yarayacağı kesin bir nudge tasarımı olarak karşımıza çıkıyor.
Ne kadar kalori tükettiğimizi etkileyen özelliklerden biri tabağımıza aldığımız porsiyon miktarı. Üzerindeki farklı renklerle sınır bilgisi veren tabak tasarımları, besin oranını ayarlamamızı sağlıyor. Örnekteki kırmızı alan tabağın yaklaşık üçte birini oluşturuyor. Bu alanı protein veya tahıl gibi sağlıklı besinlerle zenginleştirmek, öğünümüzü düzenlerken faydalı seçimler yapmamızı teşvik edebilir.
Dünyanın yaklaşık yüzde 30’u ormanlarla kaplı. Ancak insan kaynaklı sebepler dünyada ormanlık alanların hızla yok edilip azalmasına neden oluyor. Bu nedenlerin arasında kâğıt tüketimi önemli rol oynuyor. Bu nudge, tüketimin kayıpla ilişkisini somutlaştırıyor ve kullanmayı planladığımız kâğıt havlu sayısından başlayarak daha bilinçli tercihler yapmaya bizi yöneltiyor.
Sağlıklı beslenme programları, işlenmiş şekerden uzak durmamızı her zaman öğütlüyor. Ancak besinlerle birlikte vücudumuza aldığımız şeker miktarı çoğu kez görünür olmadığı için, göz ardı edilmesi de kolay oluyor. Bu nudge, farklı içeceklerin barındırdığı şeker miktarını hem gözle görünür, hem de birbiriyle kıyaslanabilir hale getiriyor. Böylelikle daha sağlıklı tercihler yapmayı teşvik ediyor.
Pandemiden önce de hijyen boyutuyla vurguladığımız el yıkama nudge’ı, Covid ile birlikte hayatımızın merkezine yerleşti. Bakterilerin ölmesi için ellerimizi sabun ve ılık suyla 15-20 saniye yıkamamıza ihtiyaç var. Bunun için de lavaboların başına koyulacak hatırlatıcılar, el yıkamaya olması gerektiği kadar zaman ayırmamızı kolaylaştırıyor.
Biten piller doğaya atıldığında, içindeki ağır metaller sızarak çevreye zarar veriyor. Çöpe atıldıkları zaman, depolandıkları alanda içlerindeki zararlı maddeler açığa çıkıyor. Atık toplama kutularında ayrıştırıldıklarında, geri kazanımlarını sağlama imkânı doğuyor. Arkasındaki bilgi verici metinlerle birlikte pil şeklinde hazırlanan bu nudge tasarımı, kullanım ömrü dolmuş pillerin yeniden işlenmesini teşvik ediyor.
Çöp kutusuna ulaşım mesafesinin uzun gözükmesi veya ortamda çöp kutusu olduğunun farkına bile varılmaması gibi nedenlerle, yere çöp atma davranışı tetiklenebiliyor. Çöp kutusunun aynı zamanda bir eğlence alanına dönüştürüldüğü bu nudge tasarımı, hem çöp atma alanını öne çıkarıyor, hem de gidilecek mesafeye değecek bir eğlence deneyimi vaat ediyor.
Şehir yaşamının bizi giderek hareketsizleştirmesi, sağlıklı kalmak için kendimize hareket alanları yaratmamızı gerektiriyor. Toplu taşıma alanlarında yürüyen merdivenler yerine normal merdivenleri tercih etmek bunun bir örneğini oluşturuyor. Ancak şehrin koşuşturmacasında bu tercihi yapmak kimi zaman kolay olmuyor. Piyano şeklinde tasarlanan ve tuş sesi çıkaran bu basamaklar, sağlıklı olduğu kadar eğlenceli bu seçimi yapmayı kolaylaştırıyor.
Avusturya’da her 5 kazadan 1’ine yolda cep telefonuna bakan kişilerin neden olduğu, Amerika’da 6 bine yakın yayanın telefona bakarken hayatını kaybettiği biliniyor. Kişilerin dikkatlerini telefonlarına odaklamaları sebebiyle, yürüdükleri alanda hem kendilerine, hem de çevrelerine risk oluşturmaları hayati bir müdahale alanını oluşturuyor. Bu nudge örneği, belirli alanlarda telefona bakarak yürümenin tehlikeli olduğu konusunda yayaları uyarıyor.
